Wat is de Brein-Omgeving Methode™?

De Brein Omgeving Methode (BOM), ontwikkeld door Dr. Anneke van der Plaats, is het resultaat van baanbrekend onderzoek dat zij samen met wijlen Professor Cools heeft uitgevoerd. Dit theoretische kader biedt inzichten in het beïnvloeden van het gedrag van mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH), zoals bijvoorbeeld bij dementie, door hun omgeving te optimaliseren. Dit kan het gebruik van medicatie bij onbegrepen gedrag verminderen of uitstellen.

Het onderzoek richtte zich op vier kerngebieden: de fysieke omgeving, dagelijkse structuur, welzijn en zinvolle tijdsbesteding, en interactie en benadering. Door te begrijpen hoe prikkels in de omgeving stress verhogen of verlagen, konden de onderzoekers vaststellen welke omgevingsfactoren gunstig waren voor mensen met dementie. Dit leidde vaak tot het herstellen van hersenfuncties die voorheen niet toegankelijk waren.

Hieruit is het observatie- en meetinstrument, de Brein Omgeving Methode, ontstaan. Met dit instrument kan de omgeving van mensen met dementie en of een ander NAH. in kaart worden gebracht, inclusief een bijbehorend plan van aanpak. Deze aanpak is toepasbaar in de psychogeriatrie, verstandelijk gehandicaptenzorg en gerontopsychiatrie bij verschillende vormen van dementie en NAH.

Vier interventiegebieden

1. De fysieke omgeving

Architectuur, de bouw en inrichting van het gebouw, huiskamers, sanitaire ruimtes, gangen, buitenruimte, beleefplekken, licht en geluid etc.

2. Dagindeling en structuur

De structuur door de dag heen. Opstaan, verzorging, ontbijten, koffiedrinken, maaltijden nuttigen, toiletbezoek, rustmomenten, actiemomenten, buiten zijn, bezoek ontvangen, naar bed gaan en slapen.

3. Welbevinden en zinvolle tijdsbesteding

Is er voldoende te doen voor hem of haar? Is er voldoende afleiding? Is de tijdsbesteding een aangename verpozing?
Met deze vragen kan worden voorkomen dat de hersenen zich vervelen. Beweging, rust en buitenlucht zijn belangrijk voor het welbevinden.

4. Interactie en bejegening

Interactie en bejegening beschouwt de wijze waarop we omgaan met mensen met dementie. Het gedrag van personeel en familie vormt de bejegening. En bejegening van personen met dementie die door hen als prettig wordt ervaren geeft hen een gevoel van veiligheid.

Kortom, de BOM biedt concrete handvatten om de omgeving 
zo in te richten dat het gedrag van bewoners gunstig wordt 
beïnvloed. Dit leidt tot een betere zorgervaring voor mensen 
met dementie. 

Biografie en de betrokkenheid

Naast de vier interventiegebieden speelt de biografie en de betrokkenheid van familie en naasten een belangrijke rol bij het bieden van goede zorg.

Biografie

Elke persoon met breinschade heeft een uniek verhaal. Het begrijpen hiervan is cruciaal voor kwalitatieve zorg, het bevordert het behoud van identiteit, begrip voor gedragsveranderingen en verbetering van communicatie.

Familiebetrokkenheid en naasten

Samen zorgen met familie is essentieel in de zorg. Het betrekt naasten, bevordert een positieve zorgomgeving, verlicht de last voor zorgmedewerkers en stimuleert samenwerking.

De acht inzichten van dr. Anneke van der Plaats liggen aan de basis van de Brein-Omgeving Methode:

1.  Indeling van de hersenen in vier niveaus en de bijhorende functies,
2.  Een mens met dementie is afhankelijk van zijn omgeving,
3.  Niet te weinig en niet teveel prikkels, het doseren van prikkels is belangrijk,
4.  Het is ongunstig mensen met dementie te laten falen,
5.  Het geheugen bestaat uit plaatjes,
6.  Externe prikkels kunnen doelgericht beweging bevorderen,
7.  Impulsen, emoties en stemmingen zijn niet meer te bedwingen,
8. Minder behoefte aan slaap, meer behoefte aan dutten en aan veel licht overdag.

De methode is ook de theoretische onderlegger voor observaties.

Vier gedragsprofielen

Vanuit de hersenbeschadiging onderscheiden we vier gedragsprofielen bij mensen met dementie; deze zijn gebaseerd op statische en dynamische prikkels.

1. Dolers zijn mensen met dementie die dwangmatig lopen, op jacht naar prikkels.

2. Evenwicht-zoekers zijn dolers die niet meer kunnen lopen. Dwangmatig gaan ze roepen, tikken en geluid maken.

3. Zen-mediterenden zijn mensen met dementie die bijna de hele dag staren en vrijwel bewegingsloos zijn. Op deze manier sluiten zij de (te stille en te drukke) omgeving buiten door in zichzelf te keren.

4. Dwangmatige slapers slapen omdat zij de (te stille en te drukke) omgeving niet meer kunnen volgen. Hun spierspanning is hoog. Ze houden zich krampachtig in slaap. Vaak zitten deze mensen in een rolstoel en komen hun benen en voeten niet tegen elkaar en niet op de grond. De hersenen weten dan niet dat er een onderlichaam is.