“BreinPlaats op Ameland: Verrijkende Werkervaring en Eilandavonturen”

De telefoon gaat.

Goedemiddag meneer Peltzer,

Wij hebben veel positieve verhalen gehoord over het Breincollectief en BreinPlaats en zouden graag gebruik willen maken van uw expertise nu we ons voorbereiden op de nieuwbouw van ons woonzorgcentrum De Stelp. Op aanbeveling van LOC zou de cliëntenraad graag advies ontvangen met betrekking tot het (her)inrichten en realiseren van de fysieke leefomgeving en beleefplekken.

Hoewel de bouwwerkzaamheden voor de nieuwbouw al in een vergevorderd stadium zijn, willen wij als cliëntenraad graag de plannen nog laten toetsen door uw organisatie, zodat we ervoor kunnen zorgen dat alles tot in de puntjes is geregeld.

Graag zouden wij uw expertise willen benutten om ervoor te zorgen dat de fysieke leefomgeving en beleefplekken optimaal vormgegeven worden in ons woonzorgcentrum.

Ik vroeg: wilt u een telefonisch consult, een digitaal consult of wilt u dat ik naar uw woonzorgcentrum kom?

Als antwoord kreeg ik: Aangezien de nieuwbouwplannen al in een vergevorderd stadium zijn, is het belangrijk dat we snel kunnen handelen. We zijn zeer geïnteresseerd in uw advies en kijken vooral uit naar de Workshop – beleefplekken volgens de Brein-Omgeving Methode.

Daarom zouden wij het zeer op prijs stellen als u zo snel mogelijk naar Ameland kunt komen, zodat we de workshop kunnen bijwonen, de plannen kunnen bespreken en eventuele aanpassingen kunnen maken.

Mijn reactie: Hoorde ik het goed dat u “Ameland” zei?

Meneer Peltzer, Ameland ligt niet bepaald om de hoek. Maar als u bereid bent om te komen, zouden we dat zeer op prijs stellen. We regelen graag de overnachting voor u.

Ik werd enthousiast bij de gedachte om naar Ameland te gaan. Dat zijn de krenten in de pap.

Op zondag 18 juni was het eindelijk zover. Met de auto en de boot ging ik naar Ameland. Ik liet mijn auto achter op het vasteland en om 14.00 uur maakte ik de overtocht van 45 minuten met de boot. Terwijl ik genoot van het prachtige weer, nam ik plaats op het voordek en had ik een fantastisch panoramisch uitzicht op de Waddenzee.

Eenmaal op Ameland, voor mij de eerste keer, nam ik de bus naar het woonzorgcentrum De (Oude) Stelp. Daar kon ik mijn rolkoffer vol lesmateriaal alvast achterlaten. Mijn logeerplek bevond zich vier kilometer terug. Ik had nog drie uur vrije tijd, aangezien ik pas om 18.00 uur bij mijn logeeradres verwacht werd. Ik besloot het eiland verder te verkennen.

De vuurtoren van Ameland staat op nog geen kilometer afstand van het woonzorgcentrum. Deze is toegankelijk voor het publiek. Ik besloot om de vuurtoren te beklimmen, wat meteen een conditietest bleek te zijn. Ik geloof dat er 236 treden waren. Het was benauwd en ik kwam bezweet bovenaan de draaitrap in de toren aan. Maar het was de moeite waard, want het uitzicht was werkelijk formidabel.

Precies om 18.00 uur stond ik voor de voordeur van mijn logeeradres. Daar ontmoette ik een vriendelijke dame die regelmatig gasten ontvangt en lid is van Vrienden van de Fiets. Tot mijn verrassing ontdekte ik dat ze ook lid is van de cliëntenraad van De Stelp.

Ze bracht me naar mijn slaapplek en vroeg hoe laat ik mijn ontbijt wilde hebben. Ik liet haar weten dat ik de volgende dag om 08.00 uur bij De Stelp verwacht werd en graag om 07.15 uur wilde ontbijten.

De volgende ochtend stond ik vroeg op, rond 06.45 uur, en om 07.15 uur zat ik aan een gedekte tafel. Ik werd verwend met een heerlijk boerenontbijt.

Tijdens het ontbijt vertelde mevrouw me dat ze al lange tijd weduwe was en dat ze er echt van genoot om voor gasten te zorgen. Het gaf haar structuur en zorgde voor waardevolle sociale contacten. Vroeger was ze boerin, vandaar dat ik werd getrakteerd op een smakelijk boerenontbijt.

In de ochtendgloren vertrok ik op mijn gehuurde fiets richting woonzorgcentrum De Stelp, dat vier kilometer verderop lag. Het was een genot om te ervaren: de vogels zongen vrolijk en de koekoek liet zijn prachtige roep horen. Alles was zo vredig tijdens mijn rit. Met een lichte spanning in mijn lichaam, maar toch een goed gevoel, bereikte ik uiteindelijk het woonzorgcentrum.

Bij aankomst werd ik vriendelijk ontvangen door de manager, die me een korte rondleiding gaf door het woonzorgcentrum.

Ik installeerde mijn laptop en legde de syllabi alvast klaar, en geleidelijk druppelden de eerste van de 12 cursisten binnen. De verhouding was ongeveer 50/50, waarbij de helft mensen waren vanuit de cliëntenraad en de andere helft professionals uit de zorg, zoals de manager gebouwenbeheer, technische dienst, de manager zelf en verpleegkundigen.

Na een korte kennismakingsronde begon ik met mijn presentatie.

Het viel mij op dat de eilandbewoners een hechte gemeenschap vormen en elkaar goed kennen. Deze onderlinge bekendheid is naar mijn mening essentieel bij het bieden van adequate hulp aan personen met dementie, aangezien een grondige kennis of voorgeschiedenis van de persoon cruciaal is voor een persoonsgerichte benadering. Zelfs de kleinste details over iemands leven kunnen van betekenis zijn in dit opzicht. Dankzij de vertrouwdheid die de bewoners met elkaar hebben opgebouwd, verloopt de zorg rondom personen met dementie op een meer natuurlijke wijze.

Bij de opname van een eilandbewoner in het zorgcentrum neemt de cliëntenraad de taak op zich om een welkomstgesprek te voeren. In veel gevallen zijn zij reeds op de hoogte van de achtergrond van de desbetreffende persoon. Zo kunnen zij bijvoorbeeld op de hoogte zijn van het feit dat een heer in het verleden een paardenpension heeft beheerd en altijd alleenstaand was, of dat een andere persoon drie kinderen heeft waarvan er één is overleden als gevolg van een verdrinking. Zowel de cliëntenraad als het zorgpersoneel beschikken over gedetailleerde informatie over de bewoners, waardoor zij sneller kunnen inspelen op onbegrepen gedrag. Ik spreek liever over signaalgedrag.

Het huidige gebouw is zodanig ontworpen dat de meeste bewoners nu al (een volledige) bewegingsvrijheid hebben. De tuin moedigt hen aan om naar buiten te gaan, en de meerderheid van de bewoners genieten van een actief buitenleven. Bovendien wonen familieleden vrijwel om de hoek en bezoeken zij hun geliefden dagelijks. Het nieuwbouwproject is gepland op een locatie waar het tevens een dorps- en maatschappelijke functie zal hebben. Het wordt naast een sportpark en een kinderopvang gebouwd, waardoor het een plek wordt waar bewoners actief kunnen deelnemen aan het dorpsleven. De nieuwbouw zal de bewoners nog meer vrijheidsbeleving bieden.

Tijdens mijn presentatie heb ik zowel de leden van de cliëntenraad als de zorgprofessionals inzicht gegeven in de werking van het brein van mensen met dementie aan de hand van de vier hersenlagen van Anneke. Daarnaast heb ik uitgebreide toelichting gegeven over de invloed en afhankelijkheid van de fysieke omgeving op personen met hersenschade. Tijdens de presentatie was er voldoende gelegenheid voor interactie, waarbij we gezamenlijk de bouwtekeningen hebben doorgenomen en van advies hebben voorzien.

Ook was er tijd voor een quickscan aan de hand van onze B.O.M.-formulieren. Hetgeen wat eerder die ochtend geleerd was, kon direct in de praktijk worden toegepast, zodat men ook kon leren van de actuele situatie. Hierbij kon men observeren wat wel of niet gunstig is met betrekking tot de fysieke omgeving. Enkele opmerkingen van de cursisten waren: “Je bekijkt de fysieke woonomgeving nu met een geheel andere blik…”, “Het heeft mijn inzicht verhelderd!”, “Ik begrijp nu beter waarom het zo belangrijk is om de omgeving aan te passen”, “U houdt ons een spiegel voor” en “Wij hebben zelf de sleutel in handen om goede omgevingszorg te leveren voor mensen met dementie.”

Na afloop vroeg de vriendelijke gastvrouw van Vrienden op de Fiets of ik interesse had in een extra overnachting, zodat ik nog een dag langer kon blijven voordat ik weer naar huis ging. Ik hoefde daar niet lang over na te denken en stemde enthousiast toe. Hierdoor kreeg ik nog meer tijd om het eiland verder te verkennen. ’s Avonds heb ik mezelf verwend met een heerlijke strandwandeling, een diner en een drankje.